سیانور سدیم با فرمول شیمیایی NaCN یکی از مواد شیمیایی معدنی و بسیار سمی است که در صنعت به خصوص در معادن به منظور استفاده در فرایند استخراج طلا از معادن مورد استفاده قرار میگیرد. روش تولید این ماده از واکنش بین مواد سدیم هیدروکسید با هیدروژن سیانید مطابق با واکنش زیر میباشد .
HCN + NaOH → NaCN + H2O
خصوصیات فیزیکی
شکل ظاهری این ماده شیمیایی صنعتی به صورت پودر ،قرص و کریستال میباشد.
از جمله خصوصیات فیزیکی این ماده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرمول شیمیایی:NaCN
- وزن مولی 49.0072 گرم بر مول
- شکل ظاهری:پودر کریستالی سفید رنگ با بویی مانند بادام –به صورت گرانول یا قرص نیز تولید میشود.
- دانسیته :1.59 گرم بر میلیلیتر
- نقطه ذوب :564 درجه سانتی گراد
این ماده جاذب رطوبت است و شرایط نگهداری از ان مستلزم استفاده از ظرف مناسب به جهت جلوگیری از جذب کردن رطوبت محیط میباشد .این ماده که یکی از نمک های عیدروژن سیانید میباشد در اب به شدت هیدرولیز میشود و گازهای سمی هیدروژن سیانید ازاد میکند .علاوه بر هیدرولیز این مادهدر محلول ابی .کریستال های ان نیز میتواندد با جذب بخار اب از محیط گاز سمی هیدروژن سیانید ازاد کنند .بنابریان شرایط نگهداری از این ماده باید طبق موارد ذکر شده در MSDS محصول و رعایت نکات ایمینی باشد .از واکنش دادن سیدم سیانید با هیدروژن پراکسید میزان سمیت ان کاهش پیدا میکند .محصول این واکنش سدیم سیانات است که سمیتی کمتر دارد.
موارد کاربرد
اصلی ترین کاربرد سیانور سدیم در معادن فلزات گرانبها به خصوص طلا برای استفاده در فرایند استحصال به روش سیانوراسیون میباشد. در کنار استفاده از این ماده در فرایند استخراج طلا میتوان از ان در پروسه های آبکاری فلزات ،داروسازی و واکنش های شیمیایی کاربرد دارد.این ماده به دلیل اینکه یک ماده شیمیایی سمی میباشد در تولید مواد حشره کش و افت کش نیز کاربرد دارد.
در فرایند ابکاری به خصوص در ابکاری فلزاتی مثل کادمیوم ،روی ، مس، برنج و برخی از فلزات گرانبها استفاده میشود. به کار بردن این ماده در حمام های ابکاری با ایجاد یون های فلزی منجر به تشکیل کمپلکس های پایدار میشود. کمپلکس های پایدار تولید شده باعث قرار گرفتن رسوبات تخت تاثیر پتانسیل الکتریکی مناسب باشد و در نتیجه باعث بهبود فرایند ابکاری و لایه نشینی ذرات بر روی سطوح مورد نظر میشود.
سمیت
سمی بودن سیانور سدیم به شدت بر سلامت موجودات زنده تاثیر میگذارد .تماس پوستی ،استنشاق بخارات و بلع این ماده منجر به مسمویت ده و حتی خوردن مقدار کمی از ان با کاهش اکسیژن مورد نیاز بدن منجر به مرگ میشود .